Bệnh liên cầu khuẩn lợn do vi khuẩn Streptococcus suis gây ra được coi là một trong những bệnh truyền nhiễm “mới” ở Việt Nam. Vi khuẩn Streptococcus suis thường trú ở lợn. Đây là một bệnh truyền nhiễm khu trú ở hầu hết động vật và người với các dạng viêm khớp, viêm vú, tiêu chảy và viêm nội tâm mạc.
Ở lợn, ngoài việc gây bệnh ở đường sinh sản, đường hô hấp, viêm hạch dưới lưỡi, đặc biệt nguy hiểm còn có thể nhiễm trùng huyết, viêm não ở các trại chăn nuôi lợn tập trung với mật độ dày. Bệnh thường xảy ra vào mùa đông và đầu xuân khi điều kiện chăn nuôi không thuận lợi cho lợn và thuận lợi cho liên cầu khuẩn phát triển.
Mục Lục
Nguyên nhân gây bệnh liên cầu khuẩn ở lợn
Do vi khuẩn Streptococcus suis gây nên. Vi khuẩn có thể tồn tại trong phân, bụi bẩn, xác lợn. Và ở cả những con ruồi, nhặng trong một thời gian dài. Bệnh có thể lây truyền qua đường hô hấp, các chất bài tiết, máu của lợn bệnh, lây lan thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc lây qua kim tiêm nhiễm trùng. Lợn con có thể bị lây nhiễm từ Lợn mẹ qua đường hô hấp, đường tiêu hóa, đường máu. Đặc trưng của bệnh là gây viêm màng não, viêm nội tâm mạc, viêm phổi, bại huyết, bệnh đường tiêu hóa, viêm khớp, xuất huyết ở da, gây sẩy thai và đột tử ở lợn.
Con đường truyền nhiễm
Mọi lứa tuổi heo có thể mắc bệnh liên cầu khuẩn ở heo; heo từ 5 – 10 tuần tuổi heo dễ mắc bệnh nhất. Tuy nhiên cũng có trường hợp heo 32 tuần tuổi hoặc heo sơ sinh được một vài giờ cũng có thể bị mắc bệnh. Bệnh có khả năng lây nhiễm sang người (do serotype 2 gây ra). Bệnh lây lan do sự tiếp xúc giữa heo khỏe và heo bệnh.
Heo mẹ truyền bệnh sang heo con. Bệnh còn lây qua đường hô hấp. Đây là đường truyền lây có ý nghĩa quan trọng do số lượng vi khuẩn trong môi trường rất lớn. Ngoài ra, bệnh còn truyền lây qua dụng cụ chăn nuôi và một số nhân tố trung gian như ruồi, một số loài chim và vật mang khác.
Những triệu chứng
Lợn sốt cao 42.5oC, bỏ ăn, ủ rũ, mệt mỏi, đi tập tễnh do đau khớp. Trong thể quá cấp tính, lợn chết nhanh mà không có triệu chứng của bệnh. Giai đoạn đầu, lợn xuất hiện triệu chứng thần kinh, đi lại loạng choạng hoặc có tư thế đứng không bình thường. Nhanh chóng chuyển sang trạng thái không đứng được, tư thế opisthotonus, co giật, giật cầu mắt. Mắt nhìn chòng chọc, niêm mạc mắt nhầy có màu đỏ.
Lợn hoạt động khó khăn, đi lại loạng choạng, khi nằm biểu hiện tư thế bơi chèo, tê liệt. Triệu chứng viêm não ở lợn trưởng thành ít có biểu hiện ra bên ngoài. Lợn từ 1 – 3 tuần tuổi mắc bệnh thể viêm não và màng não, thể hiện các triệu chứng như: lợn đang bú có triệu chứng ủ rũ, bỏ ăn, sưng hầu, khó nuốt, đi lại khó khăn, lông dựng đứng, da mẩn đỏ và sốt.
Bệnh này còn có thể lây từ lợn sang các loài vật khác như chó, mèo, bò, dê và thậm chí rất nguy hiểm khi nó có khả năng lây và gây tử vong cho con người. Việc truyền bệnh từ lợn bệnh sang người có thể do các vết thương ở da, đường hô hấp, tiếp xúc với máu hoặc các dịch tiết ở lợn bệnh. Những người dễ nhiễm bệnh từ lợn gồm những người làm việc ở trại chăn nuôi, người giết mổ gia súc, cán bộ thú y, người ăn tiết canh lợn hoặc ăn thịt lợn bệnh.
Bệnh tích
Heo bị bại huyết, viêm khớp, viêm phổi, viêm màng não, ngoài ra còn viêm nội mạc, viêm âm đạo, sảy thai. Não bị viêm, sung huyết, phù thũng. Viêm bao tim có fibrin. Viêm phế quản phổi có mủ, viêm kẽ phổi. Heo trưởng thành có hiện tượng viêm khớp, chủ yếu viêm khớp ổ cối, khớp gối, khớp bàn chân. Khớp sưng, màng khớp sung huyết, dịch khớp đục. Và nhiều hơn bình thường. Bệnh tiến triển nặng hơn, khớp có hiện tượng viêm apxe, viêm tơ huyết. Sau 15 – 30 ngày mắc bệnh liên cầu khuẩn streptococcus các đột sụn bị hoại tử.
>>> Tham khảo thêm chuyên mục phòng và trị bệnh trong chăn nuôi
Cách phòng và trị bệnh hiệu quả
Giữ chuồng lợn luôn khô, ấm
Phun sát trùng định kỳ cả trong và ngoài chuồng bằng ANTISEP 3ml/ lít nước, 2lít dung dịch đã pha phun cho 100 m2 chuồng nuôi. Bắt riêng lợn bệnh ra chuồng cách ly, tránh mọi tác động kích thích. Hoặc phải thường xuyên vệ sinh chuồng trại; tiêu độc khử trùng khu vực chăn nuôi bằng các loại hóa chất (Bencoxit, BKA, vôi bột…)
Thay đổi chế độ chăm sóc, hạn chế tối đa các tác nhân gây hại (stress)
Nuôi lợn với mật độ quá đông, ít thông thoáng, gió lùa, xáo trộn và di chuyển lợn.
Lựa chọn giống nuôi
Lợn mua về nuôi phải rõ nguồn gốc xuất xứ, không ăn thịt lợn không rõ nguồn gốc. Không ăn tiết canh, nội tạng lợn chưa nấu chín, không ăn thịt lợn ốm, chết. Người tiêu dùng chỉ nên mua thịt lợn đã được cơ quan thú y kiểm soát và đóng dấu trên thân thịt.
Phòng bệnh liên cầu khuẩn lây sang người
Với những người giết mổ, tiêu hủy lợn bị bệnh phải có biện pháp đề phòng bệnh liên cầu khuẩn lây sang người. Đặc biệt, những người có tổn thương ở tay, chân, bệnh ngoài da… Không được giết mổ lợn. Phải có trang bị bảo hộ tối thiểu khi giết mổ. Khi người nào bị sốt cao, mê man, thân có nốt tím tái… cần nhanh chóng đến ngay các cơ sở y tế tuyến tỉnh để kịp thời có biện pháp điều trị.
Khi phát hiện lợn có các triệu chứng nhiễm bệnh liên cầu khuẩn cần điều trị sớm để phòng tránh thiệt hại. Cần điều trị bằng các dòng kháng sinh như Ampicilline, Cephalosporin và Trimethoprim, Sulfa – trimethoprin…. Đối với những con bệnh nặng đã có triệu chứng thần kinh thì không nên điều trị vì không hiệu quả phải tiến hành tiêu hủy theo quy định thú y.