Bệnh cầu trùng ở gà là bệnh thường gặp trong chăn nuôi gà công nghiệp. Bệnh có tỷ lệ chết không cao như các bệnh truyền nhiễm khác nhưng gây thiệt hại nặng nề về kinh tế do gà chậm lớn, tiêu tốn nhiều thức ăn, tăng chi phí thuốc thú y, giảm tỷ lệ đẻ, dễ mắc các bệnh khác như viêm ruột hoại tử, E.coli, tụ huyết trùng, v.v.
Bệnh cầu trùng ở gà có tên khoa học là Coccidiosis Avium, là một bệnh ký sinh trùng truyền nhiễm xảy ra ở gà, thường bùng phát nhanh khi thời tiết ẩm ướt và rất dễ lây lan, đồng thời bệnh dai dẳng, khó phòng điều trị dứt điểm. Bệnh thường gặp ở gà 2-8 tuần tuổi. Theo một số thống kê, ở Việt Nam, tỷ lệ gà chết do bệnh cầu trùng chiếm từ 5-15%, và khi mắc bệnh cầu trùng, gà rất dễ mắc các bệnh truyền nhiễm khác như Gumboro, tụ huyết trùng,… Sức đề kháng của gà lúc này rất yếu.
Mời bạn đọc cùng reservenz tìm hiểu thêm về bệnh cầu trùng ở gà, bạn nhé?
Mục Lục
Nguyên nhân gây bệnh cầu trùng trên gà
– Chủ yếu do ký sinh trùng đơn bào họ Eimeria gây ra.
– Có 9 chủng cầu trùng thường gây bệnh trên gà. Loài phổ biến nhất là Eimeria tenella gây bệnh trên manh tràng. Eimeria necatrix, Eimeria maxima, Eimeria brunetti, Eimeria acervulia gây bệnh trên ruột non. Các loài còn lại ít mẫn cảm với gà.
– Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng nhiều nhất là giai đoạn gà con, gà giò. Ở gà đẻ thì mang trùng làm giảm tỷ lệ đẻ.
Phương thức truyền lây bệnh cầu trùng
Gà mắc bệnh do ăn phải kén hợp tử (Oocysts) lẫn trong thức ăn, nước uống, chất độn chuồng do phân của gà bệnh hoặc gà khỏi bệnh thải ra môi trường ngoài.
Triệu chứng của bệnh
Bệnh có 2 thể: cầu trùng manh tràng và cầu trùng ruột non tùy thuộc vào loài gây bệnh. Đôi khi có thể kết hợp cả 2 thể cùng lúc.
Cầu trùng manh tràng (ỉa ra máu tươi)
Do Eimeria tenella gây ra, xảy ra chủ yếu ở gà con giai đoạn từ 2-8 tuần tuổi.
- Gà ủ rũ, sã cánh, lông xù, kêu nhiều, ăn ít, uống nhiều nước.
- Mào tích tím tái do thiếu máu, thường đứng tụm lại với nhau.
- Eimeria tenella tấn công vào niêm mạc manh tràng, làm tổ và tăng sinh quá mức gây vỡ các mạch máu gây ra tiêu chảy máu tươi.
Cầu trùng ruột non (Phân sáp)
- Bệnh thường mắc ở giai đoạn gà từ 2-5 tuần tuổi nhưng nhiều nhất ở giai đoạn gà giò, gà lớn.
- Gà mắc bệnh có các biểu hiện xù lông, kém ăn, chậm lớn, tiêu chảy, phân sáp, có khi phân có các vết máu, gà mái mắc bệnh thường giảm đẻ,…
Bệnh tích của bệnh cầu trùng
– Cầu trùng manh tràng:
- Hai manh tràng sưng rất to, bên ngoài có màu nâu đen hoặc đen, trong lòng manh tràng chứa đầy máu tươi lẫn trong chất chứa màu đen, máu có thể đông thành những cục lổn nhổn.
- Hậu môn ướt, lông bết, xung quanh cơ vòng hậu môn có những điểm xuất huyết.
– Cầu trùng ruột non
- Điển hình của bệnh là: xuất huyết và hoại tử niêm mạc ruột (thành ruột có nhiều tụ điểm xuất huyết).
- Ruột phình to từng đoạn, có nhiều điểm trắng, đỏ; chứa nhiều dịch nhày, chất chứa lẫn máu.
- Túi mật căng phồng, chứa đầy dịch mật.
Ở thể kết hợp thì cả tá tràng và manh tràng đều sưng to và có màu nâu sậm.
Cách phòng bệnh
Để đạt hiệu quả cao trong phòng bệnh nên sử dụng kết hợp các biện pháp sau:
Sử dụng một số loại kháng sinh để phòng bệnh
- Five-Anticoc, Five-Anticoccid.A, Hado-Coccid, Hado-Cầu trùng ruột non, Five-Cox 2,5% hoặc Five-Diclacox pha theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm, dùng lần 1 lúc gà được 10-12 ngày tuổi, lần 2 vào 20-22 ngày tuổi.
Chăm sóc nuôi dưỡng gà
- Sử dụng các chất điện giải, vitamin tổng hợp, chế phẩm sinh học để tăng cường tiêu hóa, hấp thu thức ăn, nâng cao sức đề kháng như: Five-Vit KC.Lyte, B.Comlex KC, Cốm KC-BComlex, Five-Gluco K&C, Hado-Gluco K&C, TW5-Multivit, Five-Enzym, Hado-LacEnzym liên tục 3-5 ngày, 2 lần/tháng để phòng bệnh.
- Dùng Five-Orgacid pha vào nước cho gà uống liên tục trong suốt quá trình nuôi, hoặc trong các giai đoạn gà mẫn cảm với bệnh, thay đổi thời tiết, stress do cắt mỏ, chuyển chuồng để giảm pH, tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh cơ hội khác mở đường cho cầu trùng tấn công đường ruột.
Vệ sinh chuồng trại
- Giữ cho nền chuồng khô ráo. Nên nuôi gà trên sàn để gà tránh tiếp xúc với mầm bệnh.
- Đảm bảo chuồng nuôi, thức ăn, nước uống, dụng cụ chăn nuôi luôn sạch sẽ.
- Định kỳ thay chất độn chuồng. Trước khi đưa vào sử dụng, chất độn phải được phơi thật khô, khử trùng bằng một trong các thuốc Five-Iodine, Five-B.K.G, Five-BGF hoặc Formol.
- Trong suốt quá trình nuôi, định kỳ 1 lần/tuần sát trùng chuồng trại bằng các sản phẩm trên để tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh phát triển.
Phòng bệnh bằng vaccine
Từ khi còn là con giống: Dân gian ta có câu “phòng bệnh hơn chữa bệnh” vì vậy vaccine được coi là biện pháp tối ưu nhất hiện nay, giúp gà có kháng thể để miễn dịch phòng được bệnh suốt đời. Vừa tiết kiệm chi phí thuốc men sau này, giảm thiểu thiệt hại khi xảy ra bệnh lại không để lại dư lượng trong gà thành phẩm. Những vaccine thế hệ mới sử dụng công nghệ mới với nguyên lí “chiếm chỗ” đang là lựa chọn tốt nhất cho việc kiểm soát bệnh.
Lưu ý, sử dụng vaccine cầu trùng cần xem xét kỹ hàm lượng thuốc được bổ sung vào thức ăn chăn nuôi vì giai đoạn này đa số các công ty đều bổ sung kháng sinh phòng bệnh cầu trùng vào trong thức ăn với hàm lượng cho phép. Tuy nhiên điều đó cũng làm giảm hiệu quả sử dụng vaccine.
Cách điều trị bệnh
Bước 1: Vệ sinh
Bệnh lây lan nhanh, mầm bệnh tồn tại chủ yếu trong chất độn chuồng. Do đó, việc xử lý môi trường, chất độn là vô cùng cần thiết. Các thuốc sát trùng thông thường không diệt được noãn nang cầu trùng. Cần phải:
- Thay chất độn chuồng.
- Trong thời gian điều trị bệnh, phun thuốc sát trùng phổ rộng 2-3 ngày/lần.
Bước 2: Dùng thuốc
Đây là một căn bệnh dai dẳng, rất khó để tiêu diệt hoàn toàn mầm bệnh. Vì vậy, khi điều trị cần nắm được các nguyên tắc sau:
Nguyên tắc điều trị cầu trùng
- Chỉ sử dụng 1 loại thuốc cho 1 lần dùng, không phối hợp nhiều loại thuốc.
- Thay đổi thuốc theo lứa gà hay theo quý để tránh nhờn thuốc.
- Không dùng nhiều thuốc cùng cơ chế tác động.