Sán lá đơn chủ 16 móc Dactylogyrus và sán lá 18 móc Gyrodactylus thường những ký sinh phổ biến trên cá ương nuôi và cá sống ở trong môi trường tự nhiên. Khi sán ký sinh với một mức độ nhiễm cao sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, bệnh, chậm lớn hoặc có thể gây chết cá. Vì vậy, nếu muốn xác định tác nhân sán lá gây bệnh trên cá thì người nuôi cần phải biết hình thái, vòng đời, dấu hiệu bệnh lý, tác hại, mùa xuất hiện bệnh và các biện pháp phòng trị thích hợp để hạn chế dịch bệnh.
Mục Lục
Các dấu hiệu về bệnh lý
Dactylogyrus ký sinh trên da và mang của cá nhưng chủ yếu là mang. Sán hút máu và phá hoại cấu trúc của mang, gây nên hiện tượng ký sinh viêm loét. Do bị kích thích nên mang cá tiết ra nhiều nhớt có màu trắng đục, mang nhợt nhạt và có màu trắng từng vùng, có hiện tượng sưng, phù nề, cá nổi đầu và bơi lội chậm chạp, cơ thể thiếu máu, cá gầy yếu có thể gây chết từ rải rác tới hàng loạt nhất là đối với cá hương, cá giống.
Nguyên nhân gây bệnh
Bệnh do một số loài sán lá đơn chủ thuộc giống Dactylogyrus gây nên. Sán có dạng dẹp, chiều dài cơ thể từ 0.4-1 mm. Lúc còn nhỏ có màu trắng nhạt và vận động rất hoạt bát. Khi vận động, trùng lộ rõ 4 thuỳ đầu của trùng trong đó có 4 đôi tuyến đầu tiết chất nhờn phá hoại tổ chức tạo điều kiện cho trùng bám lên mang cá. Phía sau cơ thể có đĩa bám, chính giữa đĩa bám có một đôi móc giữa; xung quanh đĩa bám có 7 đôi móc rìa, vì thế thường có tên gọi là sán lá đơn chủ 16 móc.
Sự lây lan và truyền nhiễm của bệnh
- Dactylogyrus ký sinh trên nhiều loài cá nước ngọt, lợ và nước mặn, ở nhiều lứa tuổi, nhưng gây bệnh nghiêm trọng nhất là đối với cá hương, cá giống. Bệnh phát triển mạnh ở ao nuôi mật độ dày, điều kiện môi trường ô nhiễm hữu cơ.
- Bệnh xuất hiện vào mùa xuân, mùa thu ở miền Bắc.
>>> Xem thêm về chuyên mục phòng và trị bệnh thủy sản
Những phương pháp phòng chống và điều trị bệnh
Cách ngăn ngừa sán lá
- Cải tạo ao kỹ trước khi thả giống
- Không nên thả cá mật độ quá dày.
- Thường xuyên bổ sung dinh dưỡng bằng các sản phẩm như HEPAVIROL Plus, VITLEC 405 FS+ và BIOTICBEST For Export.
- Định kì 7-10 ngày dùng OSCILL ALGA hay BIOXIDE 150 FISH hay GUARSA FISH để ngăn ngừa ký sinh trùng, vi khuẩn và nấm gây bệnh.
Cách xử lý sán lá
Cá giống 20 ngày tuổi và cá thịt: Dùng GUARSA FISH 1kg/4000 m3 nước. Xử lí lúc 8-10 h sáng, có nắng, sau 24h thay nước rồi xử lý lại lần 2.
Trường hợp cá nhiểm mật độ ký sinh cao và chứa nhiều loại ký sinh trùng. Thì nên kết hợp dùng OSCILL ALGA Strong 1 lít/2000 – 3000 m3 nước (tạt cách nhau 1 giờ)
Chú ý quan trọng trước khi xử lý để cá khỏe:
- Nếu ao dơ bẩn, vật chất hữu cơ và khí độc cao. Thì nên dùng chế phẩm sinh học SANMELI hay VS STAR. Để xử lý trước 2 ngày rồi mới dùng GUARSA FISH.
- Hoặc tạt YUCADO 100% hay Deodorants + SAN ANTI SHOCK trước 1 giờ đồng hồ rồi mới dùng GUARSA FISH.
- Kết hợp kiểm tra thêm hàm lượng Oxy trong ao. Nếu thấp thì tăng cường chạy quạt hay rải OXYBETTER trước khi dùng GUARSA FISH.
- Kiểm tra sức khỏe xem cá có kém ăn, bị bệnh không ? Nếu bị bệnh thì do bội nhiểm giữa ký sinh trùng và khuẩn. Nên khi xử lý ngoại ký sinh xong thì phải dùng kháng sinh điều trị ( tùy theo bệnh mà chọn loại kháng sinh).
